ایمپکت فاکتور (Impact Factor) یا عامل تأثیرگذاری چیست؟

ایمپکت فاکتور (IF) یا ژورنال ایمپکت فاکتور (JIF)، در یک ژورنال دانشگاهی ابزاری است که به‌صورت سالانه، میانگین تعداد استنادها را به مقالاتی که اخیراً در این ژورنال چاپ شده‌اند انعکاس می‌دهد.

استناد به یک مقاله یعنی چه؟

به بیان بسیار ساده‌، در نظر بگیرید که شما به عنوان یک محقق بخواهید پایان‌نامه‌ای بنویسید و از یک مقاله در پایان‌نامه خود استفاده کنید. و در پایان‌نامه به آن رفرنس دهید. این رفرنس‌دهی می‌تواند امتیازی برای آن مقاله باشد. زیرا این مفهوم را می‌رساند که یقیناً مقاله باارزشی بوده که شما از آن برای نوشتن پایان‌نامه خود استفاده کرده‌اید.

برای دیدن پایگاه مقالات علمی پژوهشی به این صفحه مراجعه کنید.

هرچه تعداد رفرنس‌دهی به یک مقاله بیشتر باشد نشان می‌دهد که آن مقاله بار علمی بالاتری دارد. و هرچه مقالات یک ژورنال رفرنس‌های بیشتری بگیرند نشان‌دهنده بالا بودن اعتبار آن ژورنال است. یعنی مقالات علمی باکیفیتی در این ژورنال به چاپ می‌رسد. این عمل یعنی محاسبه تعداد رفرنس‌های داده‌شده به مقالات موجود در یک ژورنال به‌عنوان شاخصی برای اعتبارسنجی آن ژورنال تعیین می‌شود که به آن ایمپکت فاکتور (Impact Factor) یا عامل تأثیرگذاری می‌گویند که برای نشان دادن آن، به‌اختصار از IF نیز استفاده می‌کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مقالات پییر ریویو (Peer review) این مطلب را مطالعه کنید.

پس زمانی که گفته می‌شود آی اف یک ژورنال بالاست یعنی تعداد رفرنس‌هایی که به مقالات موجود در آن ژورنال در طی بازه زمانی مشخص‌شده داده شده است بالا بوده. و جالب است بدانید وقتی ژورنالی به دلیل داشتن اعتبار اولیه لازم در پایگاه داده ISI فهرست یا نمایه می‌شود به دلیل دیده شدن در این لیست، تعداد رفرنس‌های مقالات آن تقریباً دو برابر می‌شود.

چگونگی ترتیب نگارش مقاله را در این مطلب بخوانید.

در میان جوامع علمی، عامل تأثیرگذاری (ایمپکت فاکتور) نقش بزرگ و درعین‌حال بحث‌برانگیزی را در تعیین میزان برجسته بودن نقش علمی یک مجله دارد.

مراحل چاپ مقاله در مجلات الزویر را در این مطلب بخوانید.

جستجوی مجله

خدمات تخصصی ژورنال یاب

آیا ایمپکت فاکتور مربوط به مقاله است؟

خیر، ایمپکت فاکتور برای یک ژورنال محاسبه می‌شود. یعنی به‌طور میانگین تعداد رفرنس‌دهی یا استناد به مقالات یک ژورنال را محاسبه می‌کنند نه تعداد رفرنس‌دهی به یک مقاله خاص. عدد به‌دست‌آمده هرچقدر بیشتر باشد نشان‌دهنده اعتبار ژورنال است. زیرا همان‌طور که ذکر شد اگر مقالات یک ژورنال ازنظر علمی قوی باشند محققان بعدی به این مقالات رجوع کرده و از مطالب درون مقالات استفاده خواهند کرد درنتیجه تعداد رفرنس دهی یا استناد به مقالات بالاتر می‌رود و این شاخص (یعنی ایمپکت فاکتور)، معیار مناسبی برای سنجش اعتبار یک مقاله است.

برای دانستن نحوه نوشتن مقاله و پایان نامه این مطلب را بخوانید و برای مشاوره با ما تماس بگیرید.

ایمپکت فاکتور اولین بار توسط ایجن گارفیلد، مؤسس Institute for Scientific Information یا همان ISI، ابداع شد. ایمپکت فاکتور به‌صورت سالانه از سال 1975 برای ژورنال‌هایی که در گزارشات استنادی ژورنال (JCR)Journal Citation Reports)) فهرست شده‌اند محاسبه می‌شود.

برای افزایش سایتیشن مقاله خود این مطلب را بخوانید و برای مشاوره با ما تماس بگیرید.

در هرسال، ایمپکت فاکتور یک ژورنال به این صورت محاسبه می‌شود:
تعداد استناداتی که در آن سال، به مقالاتی شده است که در آن مجله در طول دو سال گذشته منتشرشده، تقسیم‌بر تعداد کل مقالات منتشرشده در آن مجله در طی دو سال قبل.

برای اینکه در مورد مرور ادبیات برای مقاله بیشتر بدانید این مطلب را مطالعه کنید.

نحوه محاسبه ایمپکت فاکتور:

مثلاً ایمپکت فاکتورِ ژورنال Nature در سال 2014، برابر با 41.456 بود:

این یعنی، به‌طور میانگین مقالاتی که در سال‌های 2012 و 2013 در این ژورنال چاپ شده‌اند تقریباً 41 استناد در سال 2014 دریافت کرده‌اند. (یعنی در سال 2014 ، 41 محقق به این مقالات رجوع کرده و از مطالب آن‌ها استفاده کرده‌اند و در رفرنس‌دهی نام این مقالات آمده است).

توجه کنید که ایمپکت فاکتور 2014، در سال 2015 گزارش می‌شود، بدیهی است که ایمپکت فاکتور نمی‌تواند محاسبه شود تا زمانی که تمام نشریات سال 2014 توسط آژانس نمایه‌کننده، پردازش شوند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر و نحوه نوشتن چکیده مقاله این مطلب را مطالعه کنید.

مجلات جدیدی که از اولین موضوع منتشرشده خود نمایه می‌شوند، ایمپکت فاکتور خود را پس از دو سال از اولین نمایه‌سازی دریافت خواهند کرد. در این مورد استنادها به سال قبل از جلد اول، و تعداد مقالات چاپ‌شده در سال قبل از چاپ جلد اول ارزشی معادل صفر خواهد داشت.

برای دیدن نمونه نامه کاور لتر انگلیسی به این صفحه مراجعه کنید.

ژورنال‌هایی که با شروع یک جلد به‌غیراز جلد اول، فهرست بندی می‌شوند تا زمانی که به مدت سه سال نمایه نشوند، ایمپکت فاکتوری دریافت نخواهند کرد.

گاهی گزارش‌های استناد ژورنال (Journal Citation Reports)، یک ایمپکت فاکتور را به ژورنال‌های جدید با کمتر از دو سال نمایه‌سازی، اختصاص می‌دهند. این کاربر اساس اطلاعات استنادی جزئی انجام می‌گیرد. محاسبه ایمپکت فاکتور همیشه از دو سال کامل و شناخته‌شده تعداد آیتم‌ها استفاده می‌کند، اما برای عناوین جدید یکی از شمارش‌های شناخته‌شده صفر است.

برای مشاوره و راهنمای نوشتن مقاله انگلیسی با ما تماس بگیرید.

انتشارات سالانه و یا دیگر انتشارات منظم گاهی اوقات در یک سال خاص هیچ آیتمی منتشر نمی‌کنند، که بر این شمارش تأثیر می‌گذارد. ایمپکت فاکتور مربوط است به یک بازه زمانی خاص. محاسبه آن برای هر بازه زمانی دلخواه امکان‌پذیر است.

مثلاً گزارشات استنادی ژورنال ((Journal Citation Reports (JCR) همچنین می‌تواند یک ایمپکت فاکتور 5ساله را شامل شود که با تقسیم تعداد استنادها به ژورنال در یک سال معین بر تعداد مقالات منتشرشده در آن ژورنال در پنج سال گذشته محاسبه می‌شود.

برای یادگیری نحوه نوشتن مقاله علمی کوتاه این مطلب را مطالعه کنید.

در انتها متذکر می‌شویم که روش ایمپکت فاکتور به عنوان یک ابزار اعتبارسنجی برای ژورنال‌های فهرست‌شده در پایگاه‌داده ISI به کار می‌رود. البته برخی از ژورنال‌های موجود در این پایگاه‌داده با عنوان ISI Listed شناخته می شوند. این یعنی این ژورنال‌ها به تازگی در لیست ISI قرار گرفته‌اند و فعلاً ایمپکت فاکتور آن‌ها صفر است.

برای آموزش ویرایش پایان نامه با ویراستیار به این صفحه مراجعه کنید.