آبخوان و قنات

نشریه علمی «آبخوان و قنات» یکی از مجلات زیرگروه آب و خاک از حوزه کشاورزی و منابع طبیعی است که توسط دانشگاه بیرجند منتشر می‌شود.  مأموریت این مجله علمی پژهشی معتبر ارائه و ترویج یافته‌های علمی در زمینه‌های مرتبط با مدیریت منابع آب زیرزمینی، حفاظت از قنات‌ها، بهره‌برداری بهینه از آبخوان‌ها، و مطالعات ژئوهیدرولوژیکی است.
نشریه آبخوان و قنات با نگاهی میان‌رشته‌ای، بستری برای تبادل دانش میان پژوهشگران، مهندسان آب، مدیران منابع طبیعی، و سیاست‌گذاران فراهم می‌سازد. این مجله علاوه بر پرداختن به مسائل تخصصی آب‌های زیرزمینی، به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی حفاظت و بهره‌برداری از قنات‌ها نیز می‌پردازد. همچنین با پوشش موضوعات بین‌رشته‌ای از جمله هیدرولوژی، مهندسی آب، محیط‌ زیست و توسعه پایدار، نقشی کلیدی در تقویت پژوهش‌های بومی و حل مسائل منابع آب در اقلیم خشک و نیمه‌خشک ایفا می‌کند.

اهداف و چشم‌اندازهای دو فصلنامه آبخوان و قنات

➤ توسعه پژوهش‌های کاربردی در مدیریت منابع آب زیرزمینی
نشریه تلاش دارد پژوهش‌هایی را منتشر کند که درک بهتری از رفتار آبخوان‌ها ارائه داده و راهکارهایی برای بهره‌برداری پایدار فراهم آورند.
➤ حفاظت و احیای قنات‌ها به‌عنوان میراث آبی ایران
با پرداختن به راه‌حل‌های علمی برای نگهداری، مرمت و احیای سامانه‌های قناتی در مناطق خشک.
➤ ترویج نوآوری در مدل‌سازی منابع آب
حمایت از پژوهش‌هایی که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند GIS، سنجش از دور و مدل‌های عددی، در بهبود تصمیم‌گیری‌های منابع آب مؤثرند.
➤ ارتقای آگاهی نسبت به نقش منابع آب زیرزمینی در توسعه پایدار
ایجاد بستر علمی برای تحلیل تأثیر آب‌های زیرزمینی بر امنیت غذایی، کشاورزی و توسعه منطقه‌ای.

حوزه‌های تخصصی ژورنال آبخوان و قنات

☑ تحلیل و مدل‌سازی آبخوان‌ها
مطالعه رفتار دینامیکی آبخوان‌ها با رویکردهای تحلیلی و عددی برای مدیریت پایدار منابع.
☑ مدیریت بهره‌برداری از قنات‌ها
تحقیق در زمینه روش‌های بهینه نگهداری، احیای ساختاری و افزایش راندمان قنات‌ها.
☑ حفاظت کیفی و کمی منابع آب زیرزمینی
بررسی روش‌های کاهش آلودگی، کنترل برداشت بی‌رویه و تعیین ظرفیت برد آبخوان‌ها.
☑ ارزیابی تأثیر تغییرات اقلیمی بر منابع آب زیرزمینی
تحلیل پیامدهای خشکسالی، کاهش بارندگی و نوسانات اقلیمی بر تغذیه و دبی قنات‌ها.
☑ استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت منابع آب
کاربرد GIS، سنجش از دور و سیستم‌های هشدار سریع در پایش و مدیریت آب‌های زیرزمینی.
☑ جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی قنات‌ها
مطالعه نقش قنات‌ها در توسعه روستایی، اقتصاد محلی و فرهنگ سنتی بهره‌برداری از آب.
☑ هیدروژئوشیمی منابع آب زیرزمینی
بررسی کیفیت شیمیایی منابع آب با هدف شناسایی منابع آلودگی و امکان استفاده پایدار.

موضوعات پیشنهادی با شانس پذیرش بالا در مجله آبخوان و قنات

✦ مدل‌سازی تغذیه آبخوان‌ها در مناطق خشک با استفاده از GIS
تحلیل مکانی منابع تغذیه و ارائه راهکارهای مدیریتی در دوره‌های کم‌آبی.
✦ بررسی راهکارهای نوین احیای قنات‌ها با رویکرد مشارکت مردمی
مطالعه راهبردهای مرمت با در نظر گرفتن دانش بومی و مشارکت جوامع محلی.
✦ ارزیابی تأثیر برداشت بی‌رویه از چاه‌ها بر افت سطح آبخوان
تحلیل داده‌های میدانی در بازه‌های زمانی مختلف برای پیش‌بینی آینده منابع.
✦ بررسی روند شور شدن آبخوان‌ها و تأثیر آن بر کشاورزی منطقه
مطالعه نقش کیفیت آب زیرزمینی در بهره‌وری خاک و امنیت غذایی.
✦ مقایسه عملکرد مدل‌های MODFLOW و FEFLOW در شبیه‌سازی آبخوان‌ها
تحلیل دقت، کارایی و قابلیت‌های فنی دو مدل پرکاربرد در مدیریت منابع آب.
✦ تحلیل اقتصادی بهره‌برداری از قنات‌ها در برابر سیستم‌های مکانیزه
مقایسه هزینه-فایده در استفاده از سامانه‌های سنتی و مدرن در تأمین آب.
✦ ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی سطح آب زیرزمینی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای
کاربرد سنجش از دور در بررسی تغییرات سطح آب و تشخیص مناطق بحرانی.
✦ نقش قنات‌ها در امنیت غذایی روستاهای نیمه‌خشک
مطالعه موردی از روستاهای شرق ایران و بررسی پیوند میان قنات و تولید پایدار.
✦ شبیه‌سازی پخش آلاینده‌ها در آبخوان‌ها با استفاده از مدل‌های انتقال جرم
تحلیل پویایی آلودگی و ارائه راهکارهای حفاظتی برای منابع آب آشامیدنی.
✦ کاربرد روش‌های سنتی و نوین در تعیین دبی قنات‌ها
بررسی دقت روش‌های حجمی، مقاطع ثابت و اندازه‌گیری‌های دیجیتال در تعیین دبی.

نمونه مقالات منتشرشده در نشریه آبخوان و قنات

✪ «بررسی تأثیر بارندگی بر نوسانات سطح آب در دشت سرایان»
این مقاله با استفاده از داده‌های هواشناسی و هیدروژئولوژیکی، رابطه بین بارندگی و تغذیه آبخوان را تحلیل کرده است.

✪ «تحلیل روند تغییرات کیفی منابع آب زیرزمینی در منطقه بیرجند با استفاده از شاخص ویلکاکس»
پژوهشی که به بررسی تغییرات شوری و کیفیت شیمیایی آب برای کشاورزی پرداخته است.

✪ «ارزیابی راندمان بهره‌برداری از قنات‌ها در خراسان جنوبی»
تحلیل میدانی و آماری از قنات‌های فعال و چالش‌های نگهداری آن‌ها در سال‌های اخیر.

✪ «مدل‌سازی دوبعدی حرکت جریان زیرزمینی در دشت قائن با استفاده از MODFLOW»
مطالعه‌ای عددی در جهت شبیه‌سازی جریان و تعیین مناطق آسیب‌پذیر آبخوان.

 ✪ «تحلیل فنی-اقتصادی احیای قنات‌های نیمه‌فعال در شرق ایران»
ارزیابی هزینه‌های مرمت و بازده اقتصادی قنات‌ها در قیاس با سایر منابع تأمین آب.